Potrącenie należności pod warunkiem, a potrącenie ewentualne

Opublikowany dnia 5 paź. 2016

Potrącenie należności„FreeImages.com/Sebastian K”   Oświadczenie o potrąceniu

Kinga Pietraszewska-Mielczarek Radca prawny

Oświadczenia woli o potrąceniu nie można złożyć pod warunkiem z uwagi na jego konstytutywny (kształtujący) charakter. Należy jednak mieć na względzie to, że wspomniany zakaz odnosi się do warunku opisanego w art. 89 k.c., a więc warunku zawieszającego lub rozwiązującego. Przepis ten ustala miarodajne, na gruncie kodeksu cywilnego, znaczenie terminu „warunek”. Pojęcie to zgodnie z art. 89 k.c. rozumiane jest jako zastrzeżenie zawarte w treści czynności prawnej, mocą którego powstanie lub ustanie skutków tej czynności uzależnione zostaje od określonego zdarzenia przyszłego i niepewnego.

Natomiast w judykaturze od dawna przyjmuje się dopuszczalność obrony pozwanego w procesie w drodze podniesienia zarzutu potrącenia jako zarzutu ewentualnego, który sąd powinien rozpoznać merytorycznie tylko wtedy, gdy wcześniej przesądzi zasadność roszczeń powództwa. Sytuacja ta ma miejsce wówczas, gdy pozwany neguje zasadność żądań pozwu z innych przyczyn, jednak chce się zabezpieczyć na wypadek, gdyby główna linia jego obrony nie została przez sąd zaakceptowana (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 1 grudnia 1961r w spr. IV CR 212/61, OSNC, z. 6 z 1963r, poz. 120 oraz z 22 listopada 1968r w spr. I CR 538/68, OSNCP, z. 11 z 1969r, poz. 204).

Nadto Jeżeli pozwany w toku postępowania dokonuje ewentualnego potrącenia swej wzajemnej wierzytelności, tj. potrąca ją tylko na wypadek gdyby objęta żądaniem pozwu wierzytelność, którą kwestionuje została uznana przez sąd za uzasadnioną (por. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 listopada 1968 r., I CR 538/68, OSNCP 1969, nr 11, poz. 204), to w takim wypadku niewątpliwie nie dochodzi do uznania powództwa.

Z kolei gdy potrącający ma kilka wierzytelności potrącalnych z jedną lub kilkoma wierzytelnościami drugiej strony, musi w swym oświadczeniu wskazać wierzytelności, których potrącenie ma dotyczyć. W przeciwnym razie jego oświadczenie będzie bezskuteczne z powodu niedostatecznego wyrażenia zamiaru wywołania skutków prawnych.