FreeImages.com/Stacy Brumley
Kinga Pietraszewska-Mielczarek radca prawny
Problematyka kontaktów małoletnich dzieci z rodzicami uregulowana została w art. 113 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, w świetle którego niezależnie od władzy rodzicielskiej rodzice oraz ich dziecko mają prawo i obowiązek utrzymywania ze sobą kontaktów. Kontakty obejmują w szczególności przebywanie z dzieckiem to jest spotkania, odwiedziny, wspólne wyjazdy poza miejsce stałego pobytu, bezpośrednie porozumiewanie się, utrzymywanie korespondencji oraz korzystanie z innych środków porozumiewania się na odległość, w tym ze środków komunikacji elektronicznej. Wzajemne kontakty to nie tylko prawo i obowiązek rodzica, to również prawo i obowiązek dziecka.
Z kolei art. 1131 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego stanowi, że jeżeli dziecko przebywa stale u jednego z rodziców sposób utrzymywania kontaktów z dzieckiem przez drugiego z nich określają wspólnie, kierując się dobrem dziecka i biorąc pod uwagę jego rozsądne życzenia. Tylko w przypadku braku porozumienia rozstrzyga sąd opiekuńczy, który zawsze kieruje się dobrem dziecka. W szczególności zaś orzekając w przedmiocie kontaktów sąd ma na względzie wzajemne relacje rodziców. Bada zatem czy stosunki między rodzicami są zaognione czy nie, tak aby kontakty dziecka z rodzicem, z którym nie przebywa na co dzień, nie stały się okazją do kłótni i pogłębienia konfliktu. Takie zachowanie rodziców wpływa bowiem negatywnie na rozwój psycho – fizyczny małoletniego. Często zatem Sąd rozstrzygając w przedmiocie kontaktów, mając na uwadze dobro małoletnich dzieci, dąży do ograniczenie spotkań samych rodziców, celem ustabilizowania ich prywatnych relacji. Z drugiej strony nie może to jednak wpływać na częstotliwość spotkań dziecka z drugim rodzicem. Kontakt rodzica, który nie mieszka na stałe z dzieckiem powinien być częsty i intensywny. Skonfliktowanie rodziców nie może bowiem wpływać na rozluźnienie relacji dzieci – drugi rodzic. Nadto Sposób ustalenia kontaktów małoletnich z drugim rodzicem musi być także adekwatny do wieku dzieci.
Pewną nowość na gruncie polskiego prawa rodzinnego, co raz powszechniej stosowaną przez sądy stanowi art. 1134 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, który daje sądowi opiekuńczemu kompetencję do zobowiązania rodziców do określonego postępowania, w szczególności zwrócenia się do podmiotów udzielających specjalistycznej pomocy, w tym zajmujących się terapią rodzinną, poradnictwem itp. Na podstawie niniejszego przepisu sąd może orzec zobowiązanie dla jednego bądź obojga rodziców do podjęcia terapii indywidualnej przykładowo dla sprawców przemocy lub innej i kontynuowania jej przez określony czas oraz do składania sądowi sprawozdań z postępu tej terapii w danym okresie, bądź do jednorazowego lub częstszego wspólnego udziału rodziców w psychologicznych warsztatach komunikacji (np. porozumienia bez przemocy) lub do wspólnych spotkań z psychologiem raz na określony czas w celu omówienia spraw dzieci i wypracowania wspólnego modelu wychowania i opieki opartego o zasady wzajemnego szacunku i poszanowania zasad współżycia społecznego.
Wprawdzie, zobowiązanie rodziców stanowi szczególną formę ograniczenia prawa do kontaktów, to nie możemy utracić z pola widzenia, iż przepis ten ma za zadanie doprowadzić do udzielenia rodzicom oraz ich rodzinie pomocy, zarówno w zakresie utrzymywania kontaktów, jak i w polepszeniu stosunków.