Roszczenia z czynności bankowych

Opublikowany dnia 2 lis. 2016

roszczenia-z-czynnosci-bankowych

FreeImages.com/Markus Biehal   

dr Aleksandra Nadolska Radca prawny

26 października 2016 r. Sąd Najwyższy po rozpoznaniu w Izbie Cywilnej zagadnienia prawnego w sprawie o sygn. III CZP 59/16 podjął uchwałę następującej treści: „W sprawach o roszczenia wynikające z czynności bankowych, o których mowa w art. 5 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (jedn. tekst: Dz.U. z 2015 r., poz. 128 ze zm.) do uiszczenia opłaty stosunkowej przewidzianej w art. 13 ust. 1a ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (jedn. tekst: Dz.U. z 2014 r., poz. 1025 ze zm.) w brzmieniu obowiązującym od dnia 27 listopada 2015 r. do dnia 14 kwietnia 2016 r. obowiązany był każdy podmiot wnoszący do sądu pismo podlegające opłacie”.

Rozstrzygając w ramach zadanego pytania prawnego Sąd Najwyższy stwierdził, że przywilej fiskalny w postaci zmniejszonej opłaty ma za zadanie ułatwić dochodzenie roszczeń, a skoro art. 13 ust. 1a ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych jest samodzielną regulacją, to nie ma podstaw do sięgnięcia do poprzednio obowiązujących przepisów. Sąd uznał jednocześnie, że językowa wykładnia w tym przypadku wystarcza do rozstrzygnięcia, że art. 13 ust. 1a ww. ustawy ma zastosowanie do roszczeń wynikających z art. 5 prawa bankowego, bo w tym przepisie (ust. 1) nie ma ograniczenia tylko do banków, a ma to miejsce tylko w ust. 2. Skoro zatem ustawodawca nie rozróżnia podmiotów wnoszących pismo, brak podstaw do wykładni zwężającej, również w obliczu konstytucyjnej zasady równości wobec prawa. Sąd Najwyższy przypomniał ponadto, że przelew nie zmienia tożsamości wierzytelności, następuje tylko zmiana podmiotu, który na podstawie sukcesji singularnej nabył wierzytelność, dlatego preferencyjna opłata powinna dotyczyć również jego.

Przeciwko wykładni literalnej dokonanej przez Sąd Najwyższy przemawia tymczasem nie tylko wykładnia funkcjonalna i celowościowa omawianych regulacji, ale również systematyka prawa oraz ratio legis zmian wprowadzonych ustawą z dnia 25 września 2015 r. Wprawdzie faktem jest, że przelew nie zmienia tożsamości wierzytelności, następuje tylko zmiana podmiotu, który na podstawie sukcesji singularnej nabył wierzytelność, jednak to właśnie kwestie podmiotowe determinują charakter czynności bankowych. I sam fakt przedmiotowego ujęcia w prawie bankowym katalogu czynności bankowych nie usprawiedliwia poglądu, zgodnie z którym rodzaj czynności decyduje o jej kwalifikacji jako czynności bankowej. Co więcej, zauważyć należy, że przecież celem ustawy zmieniającej prawo bankowe i inne ustawy, w tym ustawę o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, z dnia 25 września 2015 r. było dostosowanie przepisów prawa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 14 kwietnia 2015 r., sygn. akt P 45/12, orzekającego o niezgodności z Konstytucją regulacji przyznających bankom uprawnienie do wystawiania bankowych tytułów egzekucyjnych. Trudno zatem w tej sytuacji uznać, aby zamierzeniem ustawodawcy było zwolnienie od kosztów sądowych w sprawach o zapłatę również funduszy sekurytyzacyjnych, które po pierwsze – nie posiadały uprawnień do wystawiania bte (ani nawet nie były uprawnione do uzyskania na ich rzecz klauzuli wykonalności z przejściem uprawnień z takiego tytułu), po drugie – nie zostały pozbawione jakiegokolwiek instrumentu w związku z wykonywaniem swych czynności, a po trzecie – nie zawierały i nie realizowały z klientem usług bankowych postanowień umownych.