FreeImages.com/Marcelo Gerpe
Aleksandra Nadolska radca prawny
6 października 2017 r. Sąd Najwyższy rozstrzygnął niezwykle istotną dla osób poszkodowanych kwestię dotyczącą terminów przedawnienia roszczeń o odszkodowanie (sygn. akt V CSK 685/16).
Opierając się na wykładni przepisu art. 819 § 4 k.c. Sąd Najwyższy uznał, że bieg przedawnienia roszczenia o naprawienie szkody przerywa się także w przypadku, gdy zgłoszenia takiego roszczenia dokonała osoba poszkodowana, która nie jest stroną umowy ubezpieczenia OC, a nie wyłącznie gdy zgłoszenia dokonuje strona umowy ubezpieczenia.
W przedmiotowej sprawie powodowie wnieśli powództwo o zasądzenie zadośćuczynienia tytułem naprawienia krzywdy poniesionej na skutek wypadku, w którym śmierć poniosła ich córka. Sprawca został skazany wyrokiem sądu karnego. Zdarzenie to miało miejsce w maju 1997 r. Zgodnie z art. 442 § 2 k.c., w brzmieniu obowiązującym w dniu tego zdarzenia, jeżeli szkoda wynikła ze zbrodni lub występku, roszczenie o naprawienie szkody ulegało przedawnieniu z upływem dziesięciu lat od dnia popełnienia przestępstwa. Przepis ten został uchylony nowelą z dnia 16 lutego 2007 r., którą jednak dodano art. 442¹ k.c., wydłużający okres przedawnienia takiego roszczenia do lat dwudziestu od dnia zdarzenia. Ustawa nowelizacyjna weszła w życie 10 sierpnia 2007 r., a z jej przepisów przejściowych wynika, że zmiana ta dotyczy roszczeń, które do tego dnia jeszcze się nie przedawniły.
Rozstrzygając w danej materii Sąd Okręgowy uznał, że art. 442¹ k.c. nie ma zastosowania w okolicznościach tej sprawy, skoro 10 lat od dnia wypadku minęło 20 maja 2007 r., a więc przed wejściem w życie przepisu wydłużającego okres przedawnienia, i z tej przyczyny oddalił powództwo. Sąd Apelacyjny podzielił tę ocenę i oddalił apelację powodów od wyroku Sądu Okręgowego. Sąd Apelacyjny zwrócił jednocześnie uwagę, że powodowie zgłosili do zakładu ubezpieczeń roszczenie o naprawienie szkody i w dniu 10 sierpnia 1998 r. wydana została decyzja przyznająca im po kilkanaście tysięcy złotych. W ocenie tego Sądu zgłoszenie szkody nie spowodowało jednak przerwania biegu przedawnienia, co wynika z treści art. 819 § 4 k.c., jako że – wedle przedstawionej przez Sąd drugiej instancji interpretacji w tym zakresie – przepis ten odnosi się wyłącznie do roszczeń stron umowy ubezpieczenia wynikających z tej umowy i nie dotyczy roszczeń poszkodowanego z tytułu umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej sprawcy wypadku.
Sąd Najwyższy nie podzielił poglądu Sądu Apelacyjnego i wyjaśnił, że art. 819 § 4 k.c. ma zastosowanie do wszystkich roszczeń zgłaszanych do ubezpieczyciela, a więc także do takiego roszczenia, jakie wnieśli powodowie. Wobec tego, że zgłosili zdarzenie do zakładu ubezpieczeń, a 10 sierpnia 1998 r. wydana została decyzja płatnicza, którą mogli otrzymać najwcześniej 11 sierpnia 1998 r., od tego dnia zaczął na nowo biec termin przedawnienia. Dziesięcioletni termin upływał zatem w dniu 11 sierpnia 2008 r., a tym samym nie skończył się przed wejściem w życie art. 442¹ k.c. Roszczenie powodów nie uległo więc przedawnieniu. Wyroki sądów obu instancji zostały z tej przyczyny uchylone, a sprawę Sąd Najwyższy przekazał do ponownego rozpoznania.