Kinga Pietraszewska-Mielczarek Radca prawny Gdańsk
Od dnia 30 kwietnia 2016 obowiązuje ustawa z dnia 14 kwietnia 2016 r. o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U.2016 nr 0 poz. 585), która wprowadza istotne zmiany m.in. w ustawie o kształtowaniu ustroju rolnego. Zmiany te dotyczą obrotu nieruchomościami rolnymi, wprowadzając daleko idące ograniczenia w tym zakresie. Zmiany mają na celu utrudnienie nabywania nieruchomości przez obywateli Unii Europejskiej (którzy od 1 maja 2016 r. teoretycznie uzyskali taką możliwość), a także zablokowanie procesu tworzenia się gospodarstw wielkoobszarowych o charakterze przemysłowym.
Z nowych zasad wynika, że zasadniczo nieruchomości rolne nabywać mogą jedynie rolnicy indywidualni, a jednocześnie ustawa przewiduje, że powierzchnia nabywanej nieruchomości rolnej wraz z powierzchnią nieruchomości rolnych wchodzących w skład gospodarstwa rodzinnego nabywcy nie może przekraczać powierzchni 300 ha użytków rolnych. Ograniczeń powyższych nie stosuje się w szczególnych, enumeratywnie określonych w ustawie przypadkach, tj. nie dotyczą one nabycia nieruchomości rolnej:
1) przez:
- a) osobę bliską zbywcy,
- b) jednostkę samorządu terytorialnego,
- c) Skarb Państwa lub działającą na jego rzecz Agencję,
- d) osoby prawne działające na podstawie przepisów o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, o stosunku Państwa do innych kościołów i związków wyznaniowych oraz o gwarancjach wolności sumienia i wyznania;
2) w wyniku dziedziczenia oraz zapisu windykacyjnego;
3) na podstawie art. 151 lub art. 231 Kodeksu cywilnego;
4) w toku postępowania restrukturyzacyjnego w ramach postępowania sanacyjnego.
Ponadto nabycie nieruchomości rolnej przez inne podmioty jest możliwe w szczególnych sytuacjach, gdy zostanie uzyskana indywidualna zgoda Prezesa Agencji Nieruchomości Rolnych.
Ustawa silnie wiąże nabywcę nieruchomości rolnej z nabytą ziemią i działalnością rolniczą, gdyż (z pewnymi wyjątkami) nakłada na niego obowiązek prowadzenia gospodarstwa rolnego, w skład którego weszła nabyta nieruchomość rolna, przez okres co najmniej 10 lat od dnia nabycia przez niego tej nieruchomości, a w przypadku osoby fizycznej – prowadzenia tego gospodarstwa osobiście. Od powyższych obowiązków rolnika może zwolnić sąd.